Tverrfagleg samarbeid løyste gåta om vraket på Island. Det var ishavsskuta «Brattind» av Tromsø, «Videy» fant.

– At ein no har funne vraket av ei av 1952- skutene, er kort og godt ein sensasjon, seier dagleg leiar ved Ishavsmuseet Aarvak, Webjørn Landmark.

Det var mellom 2. – 6. april i 1952 at fem skuter frå Troms og Sunnmøre forsvann sporlaust under ein orkan i Vesterisen. Frå Troms: «Brattind» med 14 mann, «Ringsel» med 14 mann og «Vårglimt» med 16 mann. Frå Sunnmøre: «Buskø» med 20 mann og «Pels» med 14 mann. Skip og fly leita i lang tid, utan å gjere funn som kunne kaste lys over katastrofen. 71 år etter gjorde den islandske trålaren «Videy» eit vrakfunn. Dette syner seg å vere ishavsskuta «Brattind».

50 år sidan «Lance II» katastrofen.

På mirakuløst vis bergar to menn livet. Elleve andre omkjem i det iskalde frodande havet.

Skrive av Johannes Bjarne Alme

Klokka 05:12 om morgonen måndag 11. februar 1974 kallar skipper Oddvar Simonsen på «Lance II» opp Vardø Radio og fortel at dei har grunnstøytt på veg frå Vadsø til Båtsfjord, i nærleiken av Makkaur. Han ber om at fartøy i nærleiken kjem til unnsetning

«Kan ein islandsk trålar ha funne restar/spor etter dei forsvunne ishavsskutene frå 1952?»

Ishavsmuseet Aarvak – Ved Johannes Bjarne Alme

Helga 7-8 oktober fekk den islandske trålaren «Videy» delar frå ei selfangstskute i trålen.

Dagen etter fekk Ishavsmuseet Aarvak telefon og epost frå Island vedkomande trålaren «Videy» sitt funn.

Mannskapet på «Isrypen» åt «parafin-brød» og drakk «parafin-kaffi» heile Strede-turen i 1915.
Harald Vartdal fortel om eit par ishavsturar han gjorde med Brandalskuta «Isrypen» til Vestisen og Danskestredet i 1914 og 1915.

Om blant anna flyfotografering og kartlegging av Dronning Maud Land: Ein operasjon som ikkje var hemmeleg, men som det likevel helst ikkje vart snakka høgt om.

Av Magnus Sefland

Lars O. Brandal som er født i 1862, fortel til Peter Karlsen

Fiske med Otring. Første året eg dreiv fiske var i 1878. Eg var då med otringen til far min, Olavius Larsen Brandal. Ein slik otring var på om lag 27 alner. ( frå 21 – 27) Men båtmål alna vart rekna til 21, og dei hadde tre mastre.

Fortalt av Helge Ødegård

Datoen for forliset var søndag 23. mars, året 1952.

På den tida var eg maskinist på “Sjannøy”. «Vestis» og  «Sjannøy» var på ein måte kameratskuter. Det var gjerne slik den tid at eit par skuter heldt lag. Eit slikt lag var ofte praktisk, skipperane kunne samrå om saker og ting.

Påskeorkanen i Vesterisen i 1952 der 79 mann kom vekk, er eit av dei mørke minna ishavsnæringa ber med seg. Tilfeldigheiter saman med skipperane sin kunnskap gjorde at katastrofen ikkje vart større.

Av Johannes Bjarne Alme

Av ishavsskipper Sigmund Bøe

For ei tid sidan kunne ein lese i aviser og høyre i radio om fraktebåten «Remito», som dreiv på land i området ved Kvitneset på Stadt. Årsaka var at straumforsyninga svikta, og dei hadde berre elektrisk styring, so sjølv om motoren gjekk so enda dei likevel opp inne på grunnane, og båten totalforliste.

Det var i 1927 og vi gjekk frå Ålesund med «Furenak» den 16. februar. Nordover langs kysten fekk vi nokså dårleg vêr og då vi kom til Vardø låg frostrøyken tjukk som skodde i fjorden. Men vi heldt fram austover og då vi kom inn mot isen i Kvitesjøen fekk vi nordvest storm. Inne ved land var det likevel ope (isfritt)  så vi kom oss inn til Kapp Orlov, og på ei fin bukt der ankra vi opp for natta.

Gjekk frå Brandal mandag 14. mars. – Gjekk ut frå Harøysundet tyrsdag morgon kl.7. – Kurs N.t.V. – SV kuling fyrste døgret, deretter ostleg kuling som minka til bris. – Heldt lag med «Polaric» og «Fangstmand». – Fekk is laurdag morgon. Heldt fram og gjekk inn gjennom isen, som var svært oppreven.

av ishavsskipper Vebjørn Landmark

Etter mange dagar med haling og staking inn gjennom isbaksen, så låg endeleg «Sleipner» og «Norrøna» og dreiv i stilla i slakk is utanfor Øst-Grønland.

Fortalt av Sverre Døving:

Den 25. februar 1925 klokka 5 om morgonen reiste vi med ishavsskuta “Ris” frå Brandal med fullt mannskap på 14 mann på tur til Kvitsjøen.

I de dager var det ikke tale om at gjøre noget andet enn at reise på ishavet. Derfor gikk jeg ombord i s/s «Admiralen» og snakket med Kristoffer Marø som fremdeles var skipper der ombord. Plass fikk jeg mig med det samme.

Av Webjørn Landmark

Ved minst åtte høve har «Aarvak» mista eller skada propellen slik at det har vorte naudsynt med skifte av propell i isen.

Notat av skipper Benjamin Brandal.

1917 var det store ulykkesåret for  ishavsskutene i Vesterisen. Da skutene skulle gjøre seg klar kom rederen, Sigvald Brandal og sa: Der er så vanskelig med kull, at jeg får bare en kullast til hver skute. Dere får velge enten dere vil gå i Vesterisen eller Danskestredet!

Av Webjørn Landmark

«Den som har hatt opplevelsen av å ha iaktatt moskus på rimelig nært hold, vil neppe glemme denne opplevelsen. Dette urgamle, nøysomme og høyarktiske polarkveget og flokkdyret, som i titusener av år har levd fredelig på eksistensminimum i de mest fjerne arktiske områder på vår klode, er et fascinerende skue som griper enhver naturelsker helt inn i sjelen.

Av Webjørn Landmark

I samlingane til Ishavsmuseet finn vi tre kanonkuler. Ei stor, omkrets 44,5 cm og 11 kg., og to som er noko mindre.

Reiulf Moltu fortel her om første turen sin på ishavet, og ikkje minst om førebuinga og forholda slik dei var i 1947. Han var då 19 år gamal. Det var vanskelege tider so nær etter krigen, det var mangel på nær sagt alle ting.

“Islændingen” høyrde til Einar Hareide reiarlaget på Hareid. Den var bygd i 1906 ved Mjellem og Karlsen i Bergen. Den hadde fiskerimerket M-17-HD.  I 1948 hadde han desse måla Loa 115 fot, B19,1 fot og d 9,2 fot. Dampmaskina var på hk 160 hk.

Skuta vart bygd ved Skålurens skipsbyggeri i Hardanger i 1911. Måla var 83,1 fot lengde og 20,6 fot breidde. Hovudmaskina var ei 50 hk dampmaskin, bygd ved Brunholmen Mek. i Ålesund.