Okkupasjon av Eirik Raudes Land

Myggbukta vêrstasjon vart oppretta i 1922. Her skulle det sendast daglege meteorologiske vêrmeldingar, i tillegg til å drive fangst. Radiostasjonen var i drift i tida 1922-23, 1926-40, 1946-59.

Men denne aktiviteten som nordmenn her dreiv, «terga» opp danskane , som hadde fått herredøme over dette landet i «Kieltraktaten» frå 1814. Då Danmark i 1921 kunngjorde at dansk overherredøme gjaldt heile Grønland, protesterte Noreg på grunn av dei store fangst- og fiskeriinteressene ein hadde på Aust-Grønland. I 1924 vart Aust-Grønlandsavtalen inngått. Denne løyste dei praktiske spørsmåla om fiske og fangst, men ikkje suverenitetsspørsmålet.

Hallvard Devold overvintra i Myggbukta 1926-28, og rapporterte til Adolf Hoel då han kom tilbake til Norge at danskane no planla å auke sin aktivitet for å drive ut nordmennene frå Nordaust-Grønland.

Overvintringsekspedisjonane hadde til no vore private og separate.

Devold, Hoel og Smedal starta no Arktisk Næringsdrift a/s som vart drive av NSIU (Norges Svalbard Ishavsundersøkelser), dette selskapet skulle syte for regelmessige forsyningar og omsetting av fangst etc, dei forsynte og fangstfolka med material for bygging av eit nettverk med fangsthytter.

Danmark stifta eit liknande selskap, Østgrønlandsk Fangstkompagni Nanok a/s.

I åra 1908-28 bygde norske ekspedisjonar 35 fangsthytter. I området 72º – 77º 30´ N, bygde Arktisk Næringsdrift i åra 1928-33, 15 hovud-stasjonar og 140 bi-stasjonar. Danskane omtrent det same. Arktisk Næringsdrift a/s overtok også drifta av Myggbukta i 1930.

Kretsen rundt Smedal og Hoel agiterte for anneksjon av Nordaust-Grønland, spesielt i 1931 då det gjekk rykte om ein større dansk vitskapeleg ekspedisjon.

Norske myndigheiter gjekk ikkje inn for dette, og det vart lagt planar. Hallvard Devold, Thor Halle, Eilif Herdal og Ingvald Strøm bemanna Myggbukta i 1930-31, og Søren Richter låg på Kapp Humboldt ikkje langt unna.

Regjeringa Kolstad tok over etter regjeringa Mowinckel 12. mai 1931. Men denne nye regjeringa nølte med å etterkome kravet frå pressgruppa (Smedal, Hoel m.fl) om å gå til annektering.

26. juni 1931 mottek Hallvard Devold instruksar i frå Hoel og Smedal m.fl. om korleis dei skulle gå fram for å annektere området nord for Scoresbysund, mellom 71º30´ og 75º40´N, det skulle kallast for Eirik Raudes Land. 27. juni 1931 Heiste Hallvard Devold, Søren Richter, Thor Halle, Eiliv Herdal og Ingvald Strøm flagget i Myggbukta. Flaggheisinga var tilsynelatande ein spontan aksjon frå fangstfolka. Men i realiteten var det heile ein velregissert aksjon der Smedal og Hoel hadde styringa. Eit telegram frå dei fem blei sendt til fire aviser for å løfte stemninga, før det blei sendt til statsministeren to dagar seinare.

Dette vekte stor begeistring i Noreg, men ikkje hos regjeringa, som ikkje let seg presse til å anerkjenne okkupasjonen før 10 juli. Hallvard Devold fekk politimynde for området. Den danske regjering tok saka inn for domstolen i Haag dagen etter.
«Veslekari» med skipper Paul Lillenes, på ekspedisjon med Louise A. Boyd vart første fartøy som kom inn til Myggbukta det året. (17.07.31) Louise Boyd spøkte med Devold og ville ha politimeisteren i Eirik Raudes Land til å kontrollere passet hennar.

«Polarbjørn» med skipper Kristoffer Marø var ekspedisjonsskip for NSIU og kom inn der 1. august. Adolf Hoel var ekspedisjonsleiar. «Polarbjørn» hadde med fleire journalistar frå Aftenposten, Dagbladet og Tidens Tegn i samband med flaggheisinga.

Den norske regjeringa kunne ikkje gjere anna enn å følgje opp ”kuppet” frå den aktivistiske kretsen og annekterte også det ubebodde Aust-Grønland sør for Angmagssalik mellom 60º30´ og 63º40´N. Den 12. juli 1932 ble det erklært for norsk og gitt namnet Fridtjof Nansen Land.

Sommaren 1932 gjennomførte NSIU ein større vitskapleg satsing på Aust-Grønland med blant anna flyfotografering av 30 000 km² av Eirik Raudes Land.

Regjeringa utnemnde etter kvart Helge Ingstad til norsk sysselmann for Eirik Raudes Land. Ingstad kom over med «Polarbjørn» og kombinerte funksjonen som sysselmann med fangst for eiga rekning. Ingstads verksemd var også retta mot områda ved Scorebyfjorden, og derfor vart Ingstad plassert i Antarctichamn som såleis vart både formelt og reelt hovudstad for Eirik Raudes Land det året Ingstad var sysselmann.

Fleire krefter jobba også for å okkupere land lenger sør. Peter S. Brandal sa seg villig til å stille ei av sine skuter til disposisjon for ein slik ekspedisjon, dersom ein kunne finansiere noko av utrustinga. Ishavsrådets formann, dr. Gustav Smedal og dr. Braastad ved Svalbardkontoret, bestemte seg for å prøve og samle inn pengar til ekspedisjonen. Ein del aviser hadde allereie starta ei pengeinnsamling til støtte for arbeidet på Grønland. Det var danna ein komité beståande av redaktørane Thommesen, Domaas og Skavland som skulle disponere dei innkomne pengemidlar. Disse herrar var einig i at dei innsamla pengane skulde brukast til ein ekspedisjon for vidare okkupasjon.

Ekspedisjonens hovudoppgåve var:

• å landsette Ole Mortensens overvintringsekspedisjon.
• å fiske håkjerring så lenge omstendigheitene tillèt det.

Mortensens ekspedisjon skulde ta fangstterreng ved Storfjorden på ca. 68° dersom der var passande terreng. Elles skulde den landsettast der det best passa mellom Angmagssalik og Scoresbysundområdet. Det gjaldt derfor å rekognosere mest mogleg av dette område for å skaffe ekspedisjonen det best moglege terreng. Dette skulde jo ikkje berre nyttast denne vinteren, men terrenget skulde takast i bruk for reiarane for seinare utnytting til fangst og fiske i henhold til Øst-Grønlandsavtalen av 1924.

Lørdag 22 august 1931 heiste ekspedisjonen flagget og sette opp plakat:

Den 5. april 1933 falt dommen i Haag, og Danmarks suverenitet over heile Grønland vart anerkjent.

Aust-Grønlands-avtalen gjaldt enno, og NSIU/Norsk Polarinstitutt sendte fangst og avløysings ekspedisjonar til Søraust-Grønland frem til 1946 og til Nordaust-Grønland til 1959, berre avbrote under krigen.

Dette var berre ein utgiftspost og i 1959 leia Søren Richter ekspedisjonen som stengte alle fangststasjonane og firte det norske flagget i Myggbukta.

Den danske stat kjøpte alle dei norske fangststasjonane i Eirik Raudes Land i 1968 for kr. 50 000,- og dei ligg i dag alle innanfor Nordaust-Grønland nasjonalpark.